Wat is artrose?

Artrose is een aandoening, waarbij het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit gaat. Het kan zich in alle gewrichten voordoen, maar komt met name voor in de nek, de onderrug, de knieën, de heupen en de duimbasis.

Kenmerkend is een langzaam en wisselend toenemend verlies van gewrichtskraakbeen. Vaak is de kwaliteit van het kraakbeen al enige tijd aan het achteruitgaan, voordat er klachten optreden.

Door de afname van kwaliteit en omvang van het kraakbeen kan het gewricht de schokken van een beweging minder goed opvangen. Ook kunnen er veranderingen plaatsvinden aan de botuiteinden; deze bewegen dan minder glad en soepel. Er komt meer kracht op de botten onder het kraakbeen. Het bot probeert deze belasting op te vangen door wat breder te worden, zodat de druk over een groter oppervlak wordt verdeeld. Aan de rand van het bot kunnen zich benige uitsteeksels vormen, zogenaamde osteofyten.

In een verder gevorderd stadium kan dit alles leiden tot een veranderde stand van het gewricht. Hierdoor worden andere eisen gesteld aan de pezen en spieren rondom het gewricht. Een gevolg hiervan kan zijn: overbelasting, pijn en stijfheid.

Periodiek kan er een ontsteking van het gewricht ontstaan; een van de ideeën is dat er kraakbeendeeltjes vrijkomen in het gewricht die opgeruimd worden door een laagje slijmvliescellen (synovium). Dit kan ontstoken raken en overvloedig gewrichtsvocht gaan produceren (zwelling van het gewricht). Ook overgewicht een rol kan spelen bij gewrichtsontstekingen.

Mogelijke gevolgen van artrose

De klachten bij artrose kenmerken zich door pijn, stijfheid en op den duur achteruitgang in dagelijks functioneren. Daarnaast kan er sprake zijn van een verminderde beweeglijkheid in de gewrichten, verminderde spierkracht, instabiliteit van de gewrichten en crepitaties (een krakend geluid).

Pijn en stijfheid

Pijn ontstaat geleidelijk en is meestal de eerste klacht. De pijn treedt vooral op bij het bewegen en belasten van het gewricht en kan toenemen naarmate de dag vordert. Ook is er geregeld sprake van startpijn en startstijfheid; deze pijn en stijfheid in het gewricht is aanwezig nadat u vanuit rust weer in beweging komt. Door beweging verminderen de stijfheidsklachten. In een verder gevorderd stadium kan de pijn zich ook voordoen tijdens een periode van rust of ‘s nachts. Bij knieartrose zit de pijn meestal in en rondom de knie (in het bijzonder aan de achterzijde), maar soms kan de pijn ook gelokaliseerd zijn in het bovenbeen of de heup. Bij heupartrose zit de pijn meestal in de lies en bovenbeen met uitstraling naar de bil en de knie.

Verminderde beweeglijkheid en spierzwakte

Pijnlijke, stijve gewrichten zijn minder gemakkelijk te bewegen. Hierdoor kunnen bepaalde bewegingen moeilijker of niet meer gemaakt worden. Ook de omliggende spieren kunnen verzwakken en hun coördinatie verliezen, waardoor het gewricht zijn standvastigheid verliest. Dit kan onzekerheid bij het lopen geven.

Veranderingen in stand van het gewricht en lichaamshouding

In een vergevorderd stadium kan de stand van de botten veranderen, denk bijvoorbeeld aan o-benen en x-benen.

Crepitaties – krakend of schurend geluid

Dit geluid kan ontstaan doordat de botuiteinden door de beschadiging van het kraakbeen minder soepel ten opzichte van elkaar bewegen. Dit geluid zegt niets over de ernst van de aandoening en kan ook voorkomen bij gezonde gewrichten.

Gewrichtsontstekingen

Periodiek kan er sprake zijn van (toename van) pijn, warmte en zwelling; er is dan sprake van een ontsteking van het gewricht, niet te verwarren met Reumatoïde Artritis.

Achteruitgang in dagelijks functioneren

Wanneer u beperkingen ervaart bij bepaalde bewegingen, zoals lopen, opstaan en gaan zitten, heeft dit invloed op uw dagelijks leven. Boodschappen doen, huishoudelijke taken, werken; het gaat allemaal moeizamer dan voorheen.

Risicofactoren

Artrose is een aandoening waarvan de oorzaak vaak onbekend is. Wel spelen er verschillende factoren een bepalende rol in het beloop van de aandoening, zoals:

• Overgewicht, zowel in ontstaan als beloop

• Pijn

• Standsafwijkingen van de knie

• Spierzwakte

• Slechte conditie

• Te weinig beweging

Daarnaast is er bij artrose een aantal andere factoren dat van invloed is op een ongunstiger beloop; hoge leeftijd, artrose in meerdere gewrichten, het vaker voorkomen van artrose in de familie, andere lichamelijke klachten, een lage inschatting van uw eigen mogelijkheden en de wijze waarop u met de pijn omgaat.

Het is bekend dat het niet adequaat omgaan met uw klachten een negatieve invloed heeft op de klachten en op de ervaren kwaliteit van leven.

Beloop van artrose

Over het algemeen is artrose een langzaam voortschrijdend proces, waarbij perioden van relatieve stabiliteit zonder veel noemenswaardige klachten worden afgewisseld met momenten waarop de klachten opspelen om vervolgens een tijdje aan te houden.

Hoe de aandoening verloopt verschilt per persoon. De aanwezigheid van risicofactoren speelt hierin een belangrijke rol. Hoe ernstig het kraakbeen is aangedaan, varieert per persoon net zoals de klachten die iemand ervaart. Zo kan iemand met veel zichtbare afwijkingen op een röntgenfoto, weinig klachten ervaren en andersom. Zichtbare afwijkingen op een röntgenfoto houden slechts in geringe mate verband met klachten zoals pijn en stijfheid.

In een vergevorderd stadium van de aandoening kunnen gewrichten zo ernstig beschadigd raken, dat een operatie noodzakelijk kan zijn. Het beschadigde gewricht wordt dan vervangen door een kunstgewricht (prothese). Dit wordt altijd samen met u door de behandelend arts besloten.